نظریه تحلیل تبادلی واجد مفاهیم با اهمیت و ارزشمندی، همچون پیش نویسی ها، نوازش ها و بازیها است که می تواند در گروه مفید واقع گردد. کاربست این نظریه در گروه اعضا را در تجزیهوتحلیل و درک رفتار خود و همینطور در کسب آگاهی و قبول مسئولیت، با توجه به آنچه در زمان حال اتفاق میافتد یاری می دهد و چنین تحلیلی در چهار زمینه اتفاق می افتد، تحلیل ساختاری یا تحلیل شخصیت فرد، تحلیل رفتار متقابل یا تحلیل رابطه فرد با غیر و روابط بین افراد، تحلیل بازیها یا تحلیل رفتار متقابل پنهانی که برای فرد دارای بازدهی و نتیجه است و تحلیل پیش نویس و نمایشنامه زندگی یا تحلیل داستان خاص زندگی فرد که او بازیگر اصلی آن است.
مفهوم پیش نویسی راجع به طرح هایی از پیش تعیین شده برای زندگی به مثابه یک نمایش نامه است. در واقع منظور از نمایشنامه زندگی چیزی است که می تواند پس از تولد انسان روایت گردد؛ محتوای زندگی یک انسان و نقش هایی است که او در زندگی خود تا هنگام مرگ ایفا می کند. پیشی نویسیها خط مشی ها یا دستورالعملهای زندگی است که معمولاً در ابتدای زندگی از طریق تربیت و آموزش به کودکان القا میگردد. ممکن است فردی که بدون بینش از وضعیت خود مبتلا به الکلیزم شده است، روزی در دوران کودکی خود این جمله را از زبان مادرش شنیده باشد «بچه به اون قوطی نوشیدنی الکلی دست نزن اون مال بزرگترها است»؛ درواقع مادر به صورت انضمامی این پیام را به او داده است که «هر وقت بزرگ شدی می تونی چنین چیزایی سروکار داشته باشی» s درنهایت تحت تأثیر پیامهای ضبط شده والدین و مربیان در ذهن کودک (پیش نویس ها) و بسته به میزان بینش او، هر فرد می تواند در زندگی (نمایشنامه) نقش یک فرد موفق یا شکست خورده را در خود ایفا کند.
نوازش ها و بازی ها نیز مفاهیمی هستند که برن در کتاب جامع خود با عنوان «تحلیل رفتار متقابل / تبادلی در اشپیتز به عاریت گرفته و بر آن است که انسان همان گونه که به سلامت روانی نیازمند است، به لحاظ جسمی و عاطفی به نوازش شدن از سوی سایرین نیاز دارد. در بعد اجتماعی نیز برای ارضای گرسنگی محرک خود به نوازشی های اجتماعی از سوی سایرین نیازمند است؛ سادهترین مصداق این مفهوم سلام و احوال پرسی انسان با سایرین است که طی آن هر واژه از سوی دیگری از کارکرد یک نوازش اجتماعی برخوردار است. مفهوم بازی ها نیز به نوعی از تعامل ها اشاره دارد که هر انسان برای ساخت بخشیدن به زمان در طول زندگی خود به کار می بندد، بازیها در کنار صمیمیت، وقت گذرانی، رویه ها و انزواجویی تعیین گر نحوه تعاملهایی است که هر انسان در زندگی اجتماعی خود در رویارویی با سایر انسانها مورد استفاده قرار میدهد. افرادی درگیر در بازی از زیاد نزدیک شدن به دیگران اجتناب میورزند. بازی ها، تبادلات منظم واجد انگیزه های پنهان است که معمولاً برد یا باخت برای هر یک از طرفین درگیر در این نوع از تعامل ناگزیر است.
موضوع پیشنهادی تحقیق مشاوره :
| بررسی اثربخشی مشاوره و روان درمانگری گروه با رویکرد تحلیل تبادلی بر مهارت های ارتباط بین فردی دانشجویان |