ب) جامعه، به خرده گروهها یا طبقه هایی تقسیم می شود و نمونه های مستقل از هر طبقه به طور تصادفی انتخاب می شوند. حجم نمونه در درون هر طبقه با توجه به دو روش نمونه گیری نسبتی) و یا نمونه گیری غیر نسبتی ) می تواند تعیین می گردد.
در نمونه گیری نسبتی، نسبت حجم نمونه انتخاب شده در هر طبقه به کل حجم نمونه با نسبت طبقه به کل جامعه برابر است.
مثلا اگر ۲۰٪ دانشجویان یک دانشگاه از دانشکده مهندسی هستند، در گروه نمونه نیز ۲۰٪ دانشجوی این دانشکده خواهند بود.
مثالی که در ادامه آمده است نمونه گیری از نوع نسبتی است.
به عنوان مثال، در پژوهش هدف، بررسی وضعیت عملکرد در واحدهای مختلف سازمان است.
مدیریت سازمانی اعتقاد دارد که میزان عملکرد سازمان تحت تأثیر واحد سازمانی است. در این پژوهش، تعداد کارمندان در هر مرحله براساس واحدهای سازمانی، به این صورت مشخص شده اند: واحد مالی ۱۸۰ نفر، واحد اداری ۲۲۸ نفر، واحد تولید 133 نفر، و واحد خدمات 59 نفر و و کل جامعه 600 می باشد.
به عنوان مثال، بررسی ها نشان میدهد که یک نمونه ۸۰ نفری باید از کل سازمان انتخاب شود (البته تعداد نمونه باید بر اساس منطق قابل دفاع مانند فرمول یا جدول خاصی انتخاب و ارائه شود که در ادامه به آن اشاره شده است).
ابتدا تعداد نمونه ها را برحسب هر گروه (واحد) مشخص کنید.
در مثال فوق، از آنجا که مدیریت تأثیر واحد کاری بر عملکرد را در نظر گرفته است، باید نسبت کارمندان هر واحد به کل کارمندان سازمان در نمونه ۸۰ نفری رعایت شود.
با محاسبه نسبت به دست آمده اگر در تعداد نمونه ضرب شود، تعداد افراد نمونه در هر گروه مشخصی خواهد شد.
بطور کلی نمونه گیری طبقه ای، یک فرایند دو مرحله ای است:
در مرحله اول جامعه معیارهای خاص به گروههای همگن تقسیم می شود، این روش تشکیل گروههای همگن برای انتخاب نمونه مناسب، اهمیت زیادی دارد .
در مرحله دوم با بهره گیری از نمونه گیری تصافی ساده یا منظم نمونه مورد نظر در هر طبقه از چارچوب نمونه گیری تهیه شده برای آن طبقه به صورت نسبتی یا غیر نسبتی انتخاب می شود.
شرایط استفاده از نمونه گیری به روش طبقه ای:
۱. این روش در موقعیت هایی استفاده می شود که نمونه خیلی بزرگ نباشد؛
۲. این روش به منطقی تصادفی بودن نمونه از جامعه توجه دارد.
یعنی قبل از انتخاب، جامعه به طبقه هایی تقسیم می شود، سپس به نسبت هر طبقه به طور تصادفی، نمونه انتخاب می شوند؛
۳. در صورتی که نسبت نمونه گیری در تمام طبقات یکسان باشد، این روش می تواند موجب اصلاح نمونه گیری تصادفی شود، چرا که اطمینان از حضور همه طبقات جامعه هست؛
۴. طبقات باید به گونه ای تعریف و تفکیک شوند که تا حد امکان طبقات از یکدیگر متفاوت (تفاوت بین طبقات) و در عین حال در درون هر طبقه تجانس و همگنی لازم (تشابه در درون) وجود داشته باشد.
به عبارت دیگر، طبقات از هم مستقل و لیکن در درون هر گروه یا طبقه، افراد همگن وجود داشته باشد.