لذا پژوهشگران با توجه به چنین واقعیت هایی در صدد بر می آیند که از طریق نمونه گیری، اقدام کنند و با بررسی «نمونه » برگرفته از «جامعه » نتایج را به جامعه اصلی (جامعه هدف) تعمیم دهند.
نمونه اگر به درستی انتخاب شود بر صحت و درستی نتایج می افزاید.
نمونه مناسب، اغلب اطلاعاتی حتی درست تر از سرشماری فراهم می کند، زیرا خطاهای جمع آوری داده ها در یک کار پژوهشی کوچک را بهتر از یک موضوع بزرگ می توان کنترل کرد.
در هر حالت پژوهشگر در عمل با «جامعه هدف»، «جامعه در دسترسی»، «نمونه» و «نمونه گیری» سروکار دارد.
جامعه هدف، گروه بزرگی است که پژوهشگر قصد دارد خصایصی از آن را مطالعه و شناسایی قرار دهد.
جامعه در دسترس، به آن بخشی از این جامعه بزرگ گفته می شود که برای مطالعه در دسترسی پژوهشگر است.
گروه نمونه، به زیر مجموعه انتخاب شده از جامعه هدف یا جامعه در دسترسیاطلاق می شود.
نمونه گیری، به فرایند انتخاب گروه نمونه از جامعه گفته میشود.
نمونه، بخشی از جامعه است و معرف آن جامعه است (اگر خصوصیات نمونه انتخاب شده به خصوصیات جامعه ای که نمونه از آن انتخاب شده، نزدیک باشد، به نمونه انتخاب شده، نمونه معرف گفته می شود).
نمونه ای که معرف جامعه اماری می باشد باید با توجه به مقتضیات موضوع، روش پژوهشی، ماهیت داده ها، نوع ابزار گردآوری آن ها و بخصوص نوع جامعه آماری انتخاب شود.
برای نمونه گیری، باید فهرست کامل افراد جامعه در دسترس باشد که این فهرست، «چارچوب جامعه آماری» نامیده می شود.
البته در همه موقعیت ها، فهرست جامعه ممکن است آماده نباشد در نتیجه، روش ها و فنون خاصی برای انتخاب نمونه از جامعه وجود دارد که اگر به درستی پیش بینی و اجرا شود بر دقت مطالعه خواهد افزود.
صرف نظر از اینکه استفاده از چه روش آمار استنباطی مورد نظر است، قدرت آن به روش کار گرفته شده در انتخاب نمونه بستگی دارد.
عمده ترین موضوع در بحث نمونه گیری پژوهشی، انتخاب واقعی نمونه است.
در صورتی که نمونه، نماینده واقعی جامعه نباشد و یا به عبارتی دیگر اگر نمونه دارای اریب (سودار) باشد، پیش بینی صحیح و دقیق درباره پارامتر (های) جامعه امکان نخواهد داشت .
سوداری در نمونه گیری را می توان با به کار بردن روش های نمونه گیری صحیح و مناسب، کاهش داد.
به سخن دیگر، استنباط با استفاده از چنین نمونه هایی دارای پایایی خواهد بود.
این امر صرفاً بدین دلیل است که اصول نمونه گیری تصادفی، اساس و منطق آمار استنباطی را شکل می دهند.
به عبارت دیگر، عدم استفاده از نمونه گیری به شیوه تصادفی، کاربرد آمار استنباطی را دشوار و استفاده از آن را غیر منطقی جلوه خواهد داد.