روش های افزایش روایی پرسشنامه

 ۱. تدوین پرسشنامه بر مبنای نظریه های علمی مرتبط با موضوع پژوهشی و نه صرفا تجارب و برداشتهای شخصی استوار گردد. باید در نظر داشت در انتخاب ابزار و علمی باشد.

۲. اظهار نظرچند و چندین متخصص (خبرگان علمی) در رابطه با پرسشنامه تنظیمی (محقق ساخته و یا ترجمه شده) برای تأمین روایی آن.

۳. ترجیحاً استفاده از یک پرسشنامه هنجار یافته و یا آزمون استاندارد

۴. اجرای مقدماتی و آزمایشی پرسشنامه در نمونه محدود از جامعه، به منظور شناخت مشکلات اجرایی و انجام احتمالی اصلاحات لازم در گویه های پرسشنامه.

۵. تحلیل عاملی گویه ها به منظور روائی آزمون یا پرسشنامه، اجرای «تحلیل عاملی » توصیه می شود.

تحلیل عاملی، با هدف کشف الگوهای ساده از روابط میان متغیرها، روشی است که با بررسی همبستگی درونی تعداد زیادی از متغیرها یا گویه ها، انها را در قالب عاملهایی، خلاصه و دسته بندی می کند.

از این روش اماری برای تامین روایی و هنجاریابی گویه های پرسشنامه استفاده می شود.

تحلیل عامل بر دو نوع است:

تحلیل عاملی اکتشافی 

او تحلیل عاملی تأییدی

در روش اکتشافی که روش متداول تر است، پژوهشگر پیش فرض قبلی در مورد عوامل یا سازه های تشکیل دهنده یک پرسشنامه یا آزمون را ندارد و فقط هدف این است که دریابد ساختار این پرسشنامه چگونه است و هریک از سؤالات در کدام عامل (فاکتور) یا گروه قرار می گیرد.

در حالی که در تحلیل عامل تأییدی، پژوهشگر پیش فرض قبلی دارد.

مثلاً پژوهشگر میداند نسخه اصلی پرسشنامه مورد نظر به طور مثال شامل ۲۰ سؤال است که فرضاً سؤالات ۱، ۶، ۱۸، ۱۰، ۱۵، ۱۶، ۱۷ و ۲۰ در یک عامل و بقیه در عامل دیگر قرار می گیرند.

حال سؤال این است آیا نتایج تحلیل عاملی، همان عوامل با همان اجزا (گویه ها) را به پژوهشگر می دهد؟

اگر گویه ها به درستی تنظیم و اجرا شده باشد، انتظار آن است که تا حد زیادی این هم پوشانی وجود داشته باشد.

در غیر این صورت برخی گویه ها باید حذف و گاه هم مبانی نظری پژوهش که بر مبنای آن گویه ها طراحی شده، بررسی مجدد و یا اجرای مجددی از پرسشنامه، صورت گیرد و یا اطمینان حاصل شود که شرایط اجرای پرسشنامه مناسب بوده است.