منطق استفاده از آمار استنباطی، آزمون فرض آماری (یعنی فنون آماری مناسب برای صحت و سقم فرضیه های پژوهش) و یا تخمین آماری (یعنی فنون آماری مناسب برای بررسی سؤال ها یا فرضیه های پژوهش) است.
لذا انتخاب تصادفی نمونه از جامعه، شرط اساسی برای استفاده از این نوع آمار است.
برای آزمون فرض، می توان از روش های آماری گوناگون اعم از آزمون های پارامتری استفاده کرد.
استفاده از این نوع آمار سه شرط دارد:
۱. توزیع نمره ها در جامعه به صورت طبیعی (نرمال) باشد یعنی متغیر مورد پژوهش دارای توزیع طبیعی در جامعه باشد؛
۲. واریانس های جامعه گروه های مقایسه در یک پژوهش باید تقریباً مساوی باشند یعنی آماره هایی که محاسبه می شوند برآوردی از پارامتر جامعه باشد؛
۳. مقیاس اندازه گیری حداقل باید مقیاس فاصله ای باشد.
حال اگر این پیش فرض ها در داده های پژوهش وجود نداشته باشد باید از آزمونهای غیرپارامتری (آزمون های بدون پیش فرض) استفاده کرد.
نکته مهم در پژوهش آن است که انتخاب روش آماری که مناسب با هر فرضیه یا فرضیه های پژوهش باشد، ازاهمیت زیادی برخوردار است.
به عبارتی، یکی از مسائل پژوهش از نوع میدانی انتخاب روش تحلیل آماری مناسب و یا به عبارتی انتخاب آزمون آماری مناسب، برای بررسی سؤالات یا فرضیه های پژوهش است.
قبل از انتخاب یک آزمون آماری بایستی به سؤال های زیر پاسخ داده شود:
۱. چه تعداد متغیر مورد بررسی قرار می گیرد؟
۲. چند گروه مقایسه می شوند؟
۳. آیا توزیع ویژگی مورد بررسی در جامعه نرمال است؟
۴. آیا گروه های مورد بررسی مستقل هستند؟
۵. سؤال یا فرضیه پژوهش چیست؟
6. داده ها پیوسته، رتبه ای و یا مقوله ای هستند؟
روش های آماری پارامتریک و ناپارامتریک عبارتند از :
روشهای پارامتریک : روشهای آماری همبستگی (ضریب همبستگی پیرسون و ...) ، روش های تحلیل رگرسیون (دو متغیره و ساده، چند متغیره، چندگانه و رگرسیون لوجستیک) ، روش سلسله مراتبی ، آزمون تی t ، روش تحلیل واریانس (آنوا anova) ،تحلیل واریانس چند متغیری (مانوا manova) ، تحلیل کوواریانس (آنکووا ancova ) ، تحلیل کوواریانس چند متغیری (مانکووا mancova )، تحلیل عاملی ، تحلیل مسیر ، روش تحلیل مدل یابی معادلات ساختاری ، ...
روشهای ناپارامتریک : آزمون خی دو ، آزمون کروسکال والیس ، آزمون یو من ویتنی، آزمون ویلکاکسون ، آزمون فریدمن ، آزمون اسپیرمن ، ...